«به‌نام حضرت دوست»
نمک و انواع آن:
نمک، یک بلور معدنی است‌که از ترکیب دو عنصر سدیم (NA) و کلر (CL) ساخته می‌شود. سدیم و کلر جزو مواد ضروریِ مورد نیاز برای بدن هستند؛ چراکه در ارسال پیام‌های عصبی به مغز و اعصاب کمک می‌کنند.
اکثر نمک‌های موجود در دنیا یا از معادن نمک استخراج می‌شوند یا از تبخیر آب‌دریا و دیگر آب‌های‌معدنی به‌دست می‌آیند. نمک، مصارف زیادی دارد؛ ولی مهم‌‌ترین کاربرد آن مزه‌دار کردنِ غذاست. نمک، برای نگهداری از مواد غذایی نیز کاربرد دارد؛ چراکه مانع از رشد باکتری‌ها در محیط می‌شود.
نمک در طب سنتی برای اصلاح طبع‌ها، اعم از بلغم، سودا و صفرا کاربرد بسیاری دارد.
آیا نمک، مضر است؟
ممکن است بگویید که با وجود تمامیِ این خاصیت‌ها، چرا نمک را برای سلامتی مضر می‌دانند؟ دلیل، این است‌که مصرف بی‌رویۀ نمک، فشارخون را بالا می‌برد؛ البته باوجود اینکه تحقیقات نشان داده‌اند با کاهش مصرف نمک، فشارخون نیز کم می‌شود؛ اما شواهدی وجود ندارد که نشان دهد، کاهش مصرف نمک، در پیشگیری از سکته قلبی یا مغزی مؤثر است.
انواع نمک:
1- نمک تصفیه
نمک سفره، رایج‌ترین نوع نمک است‌که معمولاً به‌شدت تصفیه و تمام ناخالصی‌ها و مواد معدنی از آن گرفته می‌شود. مشکل اصلی نمک تصفیه، رطوبت گرفتن و چسبندگی آن است. به همین‌جهت، به آن، موادی به‌نام Anti Caking اضافه می‌کنند که ذرات آن به‌هم نچسبد. نمک تصفیه‌شده، تقریباً کلرید سدیم خالص (بیش از ۹۷ درصد) است.
در بسیاری از کشورها، ید نیز به نمک تصفیه‌شده، اضافه می‌شود.
نمک تصفیه
2- نمک کوشر یا نمک ساده بدون یُدSalt Kosher
نمک ساده بدون یُد که به نمک کوشر یا نمک حلال معروف است، دانه‌هایش درشت‌تر از نمک معمولی سفید یُددار می‌باشد. دانه‌های درشت‌تر این نمک برای پاشیدن روی مواد غذایی مانند گوشت، بسیار مناسب است و طعم گوشت را عالی می‌کند. علت اینکه به آن، نمک حلال گفته می‌شود این است‌که در قدیم برای حلال‌کردن گوشت و جداکردن خون از گوشت، مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
اصلی‌ترین تفاوت میان نمک کوشر و نمک سفره در ساختار دانه‌ها و مزه آنها با یکدیگر است. بنابر این، دقت داشته باشید که نسبت به نمک تصفیه، کمتر از این نوع نمک استفاده کنید؛ زیرا درست است‌که دارای دانه‌های کریستالی درشتی است، اما در هنگام طبخ غذا، به‌راحتی در غذا حل می‌شود.
نمک کوشر
3- نمک دریا Sea Salt
نمک دریایی، از تبخیر آب دریا به‌دست می‌آید و مانند نمک تصفیه شده، بخش بیشتر ترکیب آن کلرید سدیم است؛ اما با توجه به مکانی که از آن به‌دست آمده و نوع تصفیه، معمولاً می‌تواند مواد معدنی مختلفی داشته باشد.
این نمک خواص زیادی دارد که از مهم‌ترین‌های آن می‌شود به تسکین آرتروز، تقویت سیستم ایمنی و عملکرد قلب اشاره‌کرد. البته هضم غذا را نیز آسان‌تر کرده و با ناهنجاری‌های تنفسی، مبارزه می‌کند و باعث کاهش استرس می‌شود. این نمک حاوی مواد معدنی مهمی از جمله کلر، روی، آهن، پتاسیم، منیزیم، سدیم، کلسیم و مس است. مقادیر یُد موجود در این ماده به‌دلیل تبخیر شدن آب دریا، بسیار اندک است؛ به همین‌دلیل است‌که افراد مبتلا به پُرکاری تیروئید از نمک دریا استفاده می‌کنند.
برخی از خواص نمک دریا به شرح زیر است:
گرم کردن معده و لاغری
درمان ریزش مو
کاهش و درمان شوره سر
نرم‌کردن پوست با حذف سلول‌های پوستی مرده
از بین‌بردن گرفتگی‌های عضلات و بهبود مچ درد، کمر درد، سیاتیک و مشکلات مفصلی
هر دو علم پزشکی مدرن و سنتی از نمک دریا به‌عنوان یکی از بهترین جایگزین‌های نمک سفید یاد می‌کنند. اگر به سوء‌هاضمه، نفخ، ترش‌کردن و رفلاکس معده دچار هستید، چشیدن نمک دریا قبل و بعد از غذا، مشکلات شما را به کلی رفع خواهدکرد.
نمک دریا
4- نمک سلتی یا Celtic Salt
نیز نوعی نمک دریایی است‌که ابتدا در کشور فرانسه محبوب شد. این نمک، خاکستری رنگ است و مقداری آب دارد؛ به همین‌دلیل همیشه مرطوب است. این نمک با قلیایی کردن بدن، قند خون را متعادل می‌کند. از بزرگترین خواص آن می‌شود به بهبود عملکرد مغز اشاره کرد که با ایجاد تعادل در میزان الکترولیت‌ها، خواب آرام را در شب فراهم می‌کند.
نمک سلتی
5- نمک صورتی هیمالیا Pink Himalayan Salt
نمک صورتی هیمالیا از معدن کیهوره پاکستان، دومین معدن بزرگ نمک در جهان به‌دست می‌آید. نمک هیمالیا معمولاً حاوی مقداری اکسید آهن (زنگ آهن) است؛ و به همین‌دلیل، رنگ آن صورتی است.
این نمکِ رنگی، همچنین حاوی مقادیر کمی کلسیم، آهن، پتاسیم و منیزیم است؛ و در نتیجه، کمتر از نمک تصفیه شده سدیم دارد. در انواع نمک‌ها، نمک صورتی هیمالیا یکی از خالص‌ترین نمک‌هاست. نمک صورتی هیمالیا حاوی تمام 84 ماده معدنی طبیعی موجود در بدن انسان است. این نمک، باعث متعادل‌سازی هورمون “سروتونین” در بدن و رفع خلط‌گلو می‌شود. خانم‌ها و دخترانی که به کم‌خونی مبتلا هستند، باید مصرف نمک صورتی هیمالیا را در رژیم غذایی خود بگنجانند. برای پاک‌سازی بدن از سموم و درمان بی‌خوابی نیز می‌توان از آن استفاده کرد. میگرن، گرفتگی رگ‌های بدن، شوره سر و مشکلات سینوزیتی با میل کردن نمک صورتی، قابل درمان هستند. پزشکان طب سنتی و مدرن، استفاده از نمک صورتی را به بیماران با مشکلات تنفسی، توصیه می‌کنند. اگر با مشکلاتی نظیر سوء‌هاضمه و بیماری‌های معده، گرفتگی عضلات، پایین بودن قوای جسمانی و عدم تعادل سطح اسید و باز در بدن، دست‌وپنجه نرم می‌کنید، میل کردن نمک صورتی چاره کار شما است.
6- نمک صورتی سمنان
نمک صورتی سمنان، از نظر شیمیایی نسبت به دیگر انواع نمک‌ها، شبیه نمک سفره است. این ماده تا 98 درصد کلریدسدیم دارد. بیشتر برای پخت‌وپز استفاده می‌شود. این نمک همچنین دارای خواص دارویی می‌باشد؛ به‌عنوان مثال: برای تنظیم قند خون یا خارج کردن سموم از بدن، استفاده می‌شود.
نمک صورتی سمنان که به نمک صورتی ایرانی نیز معروف است، خواص زیادی دارد که می‌توان به بهبود بیماری‌های تنفسی و تعدیلPH بدن، کاهش علائم پیری، افزایش میل جنسی و بالابردن کیفیت خواب اشاره نمود.
نمک صورتی
* در جدول زیر، به میزان موادمعدنی موجود در سه نوع نمک فوق، اشاره شده است:
7- نمک آبی ایرانی Persian Blue Salt
نمک آبی ایرانی، یکی از کمیاب‌ترین و قدیمی‌ترین نمک‌های روی کره زمین است؛ و از حوضچه‌های نمکی در سمنان استخراج می‌شود که بعد از تقریباً 100 میلیون سال رسوب زیر آب، تشکیل شده است. رنگ آبی این نمک بخاطر وجود یک ماده معدنی به‌نام سیلوینیت است.
خواص نمک آبی:
نمک آبی ایرانی، سرشار از پتاسیم است‌که به “کاهش فشار خون” و سلامت قلب و عروق کمک می‌کند. پتاسیم همچنین برای قدرت عضلانی و استحکام استخوان مفید است، و می‌تواند از کاهش توده عضلانی جلوگیری کند؛ البته این نمک در برخی از فرآیندهای کلیدی بدن نیز نقش دارد.
نمک آبی، بهترین نمک خوراکی ایران
پزشکان طب سنتی و مدرن به افرادی که می‌پرسند: «بهترین نمک خوراکی کدام است؟» نمک آبی ایرانی را پیشنهاد می‌دهند. خرید نمک آبی سمنان به آن دسته از افرادی توصیه می‌شود که در کنار طعم بخشیدن به غذا، قصد درمان برخی از بیماری‌ها را با مصرف املاح معدنی دارند. وجود آهن، کلسیم، پتاسیم، منیزیم و یُد در این نمک، آنرا به طلای آبی تبدیل کرده است.
* اگر می‌خواهید:
پُرفشاری خون خود را درمان کنید.
سیستم ایمنی بدنتان را قوی کنید.
از شر مشکلات گوارشی خلاص شوید.
آسم و بیماری‌های تنفسی را بهبود دهید.
استفاده از نمک آبی به‌جای نمک طعام برای شما در اولویت قرار دارد. نکته جالب در رابطه با نمک آبی، منطقه استخراج آن است. حدود میلیون‌ها سال پیش، در شهرهای سمنان و گرمسار کنونی، یک دریا قرار داشت که اکنون خشک شده است؛ بقایای به‌جا مانده از آن دریا، به نمک آبی ایرانی تبدیل شده است.
نمک آبی
8- نمک سیاه Kala Namak Salt
این نمک، که با نام نمک کالا هم شناخته می‌شود، از سنگ نمک‌های آتشفشانی هیمالیا و بطور معمول در پاکستان به‌دست می‌آید. این چاشنی، سرشار از آهن، منیزیم، کلسیم و همچنین چندین عنصر کمیاب و ارزشمند دیگر است. طعم و عطر آن بسیار تند است، و باید به‌میزان خیلی کمی در غذا استفاده شود. برای پخت غذاهایی که طعم و عطر قوی دارند، مثل کاری و چاشنی‌های تند، می‌توانید از آن استفاده کنید.
نمک سیاه
9- نمک قرمز Alaea Salt
این نمک با نام نمک آلئا هم شناخته می‌شود؛ و از خاک رُس آتشفشانی قرمز آسیاب‌شده در جزیره هاوایی ساخته می‌شود؛ و بیشتر از ۸۰ ماده‌ی معدنی را در خود دارد. همچنین منبعی غنی از اکسید آهن است. میزان شوری آن ملایم و لطیف است، و می‌توانید به‌عنوان چاشنی و همچنین مکملی برای نگهداری گوشت و ماهی از آن استفاده کنید. اگر می‌خواهید به ظرف غذایتان کمی رنگ اضافه کنید، این چاشنی گزینۀ مناسبی است. همچنین برای طعم‌دار کردن غذاهایی که برشته می‌شوند، بسیار مناسب است.
نمک قرمز
10- نمک پادشاهان و کوینز یا گلِ دریاFleur De Sel
این نمک که با عنوان گل دریا نیز شناخته می‌شود، یک نمک دریایی گرانبهاء است؛ و با فرایندی بسیار پیچیده تولید می‌شود؛ که شامل جمع‌آوری لایه نازک نمکی است‌که به سطح استخرهای کم‌عمق دریا در طول ساحل فرانسه، در منطقه بریتانی، تولید می شود. این‌کار فقط در روزهای آفتابی و خشک با وزش نسیم جزئی و تنها با ابزارهای چوبی سنتی، قابل انجام است. این نمک به‌دلیل کمبود و برداشت بیش از حد آن، گران‌ترین نوع نمک است؛ به همین‌دلیل به آن لقب خاویارِ نمک داده‌اند. این نمک رطوبت را حفظ می‌کند و به رنگ خاکستری است. از آن در طبخ گوشت، غذاهای دریایی، سبزیجات و حتی شیرینی‌هایی مانند شکلات و کارامل استفاده می‌کنند.
نمک گلِ دریا
در این مطلب، به‌طور جامع در مورد انواع نمک‌ها توضیحاتی داده شد. از بین نمک‌هایی که در کشور ما بیشتر در دسترس می‌باشند، سه نوع “نمک آبی” و “نمک صورتی” و “نمک دریا” به‌دلیل داشتن ویژگی‌های سودبخش خود، مناسب‌ترین جایگزین برای نمک سفید خوراکی محسوب می‌شوند.
تقدیم به سلامتی انسان‌ها
مهندس علی عبدلی
1402/08/08